محمدصادق جوکار در گفت‌‌‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبر ساز، با اشاره به پیگیری روش‌های نوین صادرات نفت و میعانات گازی در دولت سیزدهم درباره چگونگی دو برابر شدن رقم صادرات عنوان کرد: متاسفانه ادبیات امنیت انرژی در کشور ما بیشتر ناظر به ادبیات مصرف‌کننده است که واژه به واژه‌اش ترجمه شده و در کشور استفاده می‌شود و این ادبیات غلط است.
وی افزود: به نظر می‌رسد به جز بخش‌های محدودی، عمدتا این ادبیات باید برای ما اصلاح شود. ولی اگر شاخص‌های امنیت انرژی را از منظر عرضه‌کننده در نظر بگیریم، یکی از این ابعاد با توجه به تحولات عمیقی که عرصه بین‌المللی اتفاق می‌افتد این است که به مشتریان و بازارهای خود تکثر ببخشیم.
جوکار ادامه داد: این موضوع را نیز باید در نظر گرفت که ما محدودیت‌های تحریمی را در مقابل خود داریم، درحالی که سایر صادرکنندگان با چنین موضوعی مواجه نیستند. البته در کنار تنوع‌بخشی به مشتریان به عنوان یک شاخص امنیت انرژی، شاخص‌های دیگری نیز وجود دارد مثلا خام‌محوری را کنار بگذاریم یا بازیگران صادرکننده و واردکننده انرژی کشور را افزایش دهیم و سیستم تراکنش‌های مالی را نیز تغییر دهیم.
* صادرات نفت ایران به پالایشگاه‌های فراسرزمینی مدل نوین مقابله با تحریم
رئیس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی گفت: توسعه بازار و شناسایی بازارهای جدید فروش نفت در اقصی نقاط جهان که ریسک‌پذیری بیشتری دارند موجب افزایش هزینه برای کشور تحریم‌کننده می‌شود و در نتیجه صادرات نفت می‌تواند در این بستر افزایش یابد؛ وقتی بازار نفت ایران محدود به چند کشور معدود باشد، طبیعی است که همین بازارهای محدود هم تحت فشار قرار می‌گیرد.
وی اظهار داشت: وقتی که بازار و بازیگران نفت کشور متکثر باشد، فشار تحریمی تقسیم می‌شود و کاهش می‌یابد، اتفاقا الان دولت اصرار دارد که بخش خصوصی نیز در تجارت نفت وارد شود. پس هدفگذاری ما این است که نفت ایران را در بازارهایی بفروشیم که کمتر به آن توجه می‌شود. اما باید توجه داشت که این بازارها آماده نیستند. یعنی اینطور نیست که بازاری برای فروش نفت ایران آماده باشد و ما با آن تعامل کنیم، نه اینطور نیست، این بازارها باید ساخته شوند و بازارسازی نفت صورت بگیرد.
جوکار تاکید کرد: روش‌های مختلفی برای بازارسازی نفت وجود دارد که به طور مثال یکی از این روش‌ها «خرید تقاضای تکنیکال» است. خیلی از افراد در بحث افزایش صادرات نفت ایران به آمریکای لاتین ادعا کردند که این پالایشگاه‌ها، پالایشگاه‌های فراسرزمینی ایران نیستند. ضمن احترام به نظر منتقدان باید بگویم که این افراد با ادبیات پالایشگاه فراسرزمینی فقط یک آشنایی اولیه دارند و یک تعریف خاص از پالایشگاه فراسرزمینی را مبنا قرار داده‌اند که مثلا اگر ایران صندلی مدیریتی در هیئت مدیره داشته باشد پس صاحب پالایشگاه فراسرزمینی شده است، درحالیکه اینطور نیست.
رئیس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی گفت: تعاریف جامع‌تری از پالایشگاه فراسرزمینی وجود دارد و این موضوع الزاما یک بحث مالکیتی نیست بلکه ممکن است شما یک processing agreement هم داشته باشید به شرط اینکه آن پالایشگاه را توسعه دهید. هر اقدامی که کمک کند یک پالایشگاه خارجی مولفه‌های غیراقتصادی را در خرید نفت از شما در نظر بگیرد و شما بتوانید سهم نفت خودتان را در تامین خوراک آن افزایش دهید به معنای پالایشگاه فراسرزمینی است.
وی افزود: حالا ممکن است برای صادرات نفت یک پالایشگاه خارجی، شما مثل گذشته سهم آن را بخرید یا ممکن است یک پالایشگاه خارج از سرویس را توسعه دهید و بعد شرط کنید که حتما نفت را از شما بخرند. علاوه بر آمریکای لاتین، در آفریقا نیز ظرفیت صادرات نفت با مدل بازارسازی وجود دارد و در آفریقا نیز بازار آماده نیست. یعنی ابتدا ما باید بازار را آماده عرضه نفت خودمان کنیم و سپس به آنجا صادرات داشته باشیم.
* پیشنهاد ایران به روسیه برای همکاری در بازارسازی نفت
جوکار گفت: در بازارسازی نفت یک جایی شما با نوسازی پالایشگاه، نفت خود را صادر می‌کنید و در جایی هم ممکن است اصلا پالایشگاهی وجود نداشته باشد، در این موقع ایران می‌تواند با احداث پالایشگاه‌های کوچک، اقدام به صادرات نفت خود کند. احداث پالایشگاه هم به معنای این نیست که ایران از منابع دولت خودش چنین اقدامی انجام دهد بلکه روش‌هایی وجود ندارد که حتی بخش خصوصی ایرانی نیز سرمایه‌گذاری نکند بلکه با ظرفیت کشور ثالثی این تامین مالی صورت بگیرد.
رئیس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی گفت: الان انتقاد و پیشنهاد ایران به طرف روس این است که به جای رویکرد تهاجمی در بازارهای نفت فعلی، بیایید در بازارسازی نفت برای ایمن‌سازی عرضه در مقابل تحریم با یکدیگر همکاری کنیم و هر یک نیز به اندازه سهمش در بازار جدید نفت خود را بفروشد. سیاست‌گذاری تهاجمی در بازار نفت شاید یک منفعت کوتاه‌مدت ایجاد کند اما راهکار اساسی نیست. البته الان ایران و روسیه در بازار نفت مشترک خود همکاری دارند تا رقابت را در مواجهه با یکدیگر مدیریت کنند اما این همکاری می‌تواند از یک همکاری تاکتیکی و مقطعی به یک همکاری راهبردی و بلندمدت ذیل بازارسازی نفت تعریف شود.
* بی‌اثرسازی تحریم فروش نفت ایران یک موضوع تخیلی نیست
وی افزود: ایران نیازمند الگوهای نوین در حوزه صادرات نفت است و با الگوهای قدیمی سنتی و کلاسیک نمی‌توان در مقابل فشارهای تحریمی ایستاد و اتفاقا الگوهای نوین قابلیت عملیاتی شدن نیز دارد و در برخی کشورها این مدل اجرایی شده و جواب داده است. همانطور که آمریکا در حال ایجاد هزینه برای مشتریان نفت ایران است که با ما همکاری نکنند، ایران هم باید هزینه‌های اعمال تحریم برای آمریکا را در قالب یک استراتژی بالا ببرد، بدین ترتیب آمریکا وقتی برای اعمال تحریم هزینه و فایده می‌کند، می‌بیند که هزینه تحریم فروش نفت ایران بیشتر از فایده‌اش شده است و تحریم را کنار می‌گذارد.
جوکار عنوان کرد: زمانی جمهوری اسلامی ایران از لزوم ایجاد مکانیسم‌های تراکنش غیردلاری صحبت می‌کرد ولی خب این ایده را مسخره می‌کردند اما الان می‌بینید که مثلا کره‌جنوبی، اندونزی و بسیاری از کشورها به دنبال انجام تراکنش‌های منطقه‌ای با ارزهای غیردلاری هستند. پس بحث بی‌اثرسازی تحریم یک موضوع تخیلی نیست بلکه روی این موضوع کار کارشناسی انجام شده است.
رئیس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی گفت: دیتابیس کاملی در موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی درباره ظرفیت کشورها برای حضور در بازار نفت و فرآورده نفتی و محصولات پتروشیمی وجود دارد و حتی موضوع حقوق قراردادها و فضای کسب و کارها و زیرساخت‌ها نیز در نظر گرفته است که تاجران واقعی می‌توانند برای تجارت در حوزه نفت از آن استفاده کنند.
پایان پیام/
